Mikołaj IV – franciszkański papież misji

Girolamo Masci urodził się w roku 1227 w Lisciano w rodzinie urzędniczej. Jako młodzieniec wstąpił do franciszkanów. W roku 1272 pełnił funkcję legata papieskiego w Grecji. Udał się tam, aby zaprosić delegację lokalnego Kościoła prawosławnego do wzięcia udziału w Soborze lyońskim II. W roku 1274 zastąpił Bonawenturę z Bagnoregio na stanowisku ministra generalnego Zakonu Braci Mniejszych. W roku 1278 został mianowany przez papieża Mikołaja III kardynałem.Jako kardynał brał udział w długim, bo trwającym jedenaście miesięcy konklawe. W czasie jego trwania kilku kardynałów zmarło, a kilku innych podupadło na zdrowiu. O. Girolamo został wybrany na papieża 15 lutego 1288 r., jednak odmówił przyjęcia godności. Kardynałowie odrzucili jego odmowę i wybrali go ponownie na Stolicę Piotrową 22 lutego.

Jako papież musiał być zręcznym politykiem. M.in. koronował Karola Kulawego, syna Karola I Andegaweńskiego na króla Sycylii i Jerozolimy (warunkiem koronacji było uznanie przez Karola zwierzchnictwa papieskiego), zawarł traktat z Alfonsem III Liberalnym i Filipem IV Pięknym, dotyczący odebrania Sycylii z rąk Jakuba II Sprawiedliwego oraz konkordat z portugalskim królem Dionizym I.

Pod koniec lat osiemdziesiątych dla papiestwa otworzyła się podwójna perspektywa – możliwość znalezienia sojusznika w walce z muzułmanami, oraz możliwość założenia wspólnot chrześcijańskich w łączności z Rzymem na Wschodzie. Do papieża przybyło poselstwo z Ilchanatu perskiego, któremu przewodniczył duchowny nestoriański Bar Sauma. Przekazał on Mikołajowi IV informacje o życiu chrześcijan w Azji, a szczególnie wśród Mongołów i na terytorium dzisiejszych Chin.

Franciszkański papież, czując dobrze ducha misyjnego ożywiającego pierwszych franciszkanów pragnął coś zrobić dla misji w Imperium Mongolskim. Już dwukrotnie podejmowano próby dotarcia do Chin, najpierw próbowali dominikanie w 1271 roku, potem franciszkanie w 1279 roku. Żadna z tych prób nie zakończyła się jednak sukcesem. Zaproszenie pozostawało stale otwarte, więc Mikołaj wysłał do Chin Jana z Montecorvino, franciszkanina, który został później pierwszym arcybiskupem Pekinu.

Utrata Akki przez wojska krzyżowców w roku 1291 sprowokowała chęć zwołania kolejnej krucjaty. Mikołaj IV wysyłał więc franciszkańskich misjonarzy na Bałkany i Bliski Wschód. Nazywany jest „papieżem misji w średniowieczu”.

Przyczynił się także do rozwoju sztuki. Za jego pontyfikatu ozdobiono mozaikami rzymskie bazyliki: Santa Maria Maggiore oraz św. Jana na Lateranie.

Papież Mikołaj IV zmarł w pałacu apostolskim, wybudowanym na jego życzenie obok rzymskiej Bazyliki Santa Maria Maggiore, 4 kwietnia 1292 r.